Geçtiğimiz hafta Amerikan-Kürt Bilgi Ağı sözcüsü Kani Gulam ABD’de Lozan zıddı bir yürüyüş başlattı. Buna ek olarak Suriye’nin kuzeyindeki YPG terör örgütünün sözde lideri Mazlum Kobani kod isimli Ferhat Abdi Şahin, Lozan zıddı bir açıklamada bulundu. Irak’ın kuzeyinde KYB lideri Bafil Talabani’nin Lozan’a karşı bütün Kürtlere ‘birlik’ daveti yapmasının akabinde dün Diyarbakır’da Barzani liderliğindeki KDP taraftarları Lozan aksisi bir konferans topladı. Kürt ayrılıkçıları Lozan aksiliğini sürdürürken MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin Lozan konusundaki sert çıkışları akıllara geldi.
Cumhur ittifakı ortağı Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Lozan’ın güncellenmesi gerektiğine yönelik kelamlarının tersine Bahçeli, Lozan Barış Antlaşması’nı savunan konuşmalarıyla öne çıkıyor. En son geçtiğimiz yılın Kasım ayında Samsun’da partisinin mitinginde konuşan Bahçeli, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, “Bugün karşımızdaki koşullar, 1919 tarihindeki global dayatmalarla az ya da çok benzerlikler taşımaktadır. Türk milleti Lozan öncesine döndürülmek, Sevr kuralları birer birer önümüze getirilmek istenmektedir” demişti.
LOZAN’A KARŞI BİRLEŞTİLER, NEYİ HEDEFLİYORLAR
Kendi ortalarında çatışan KDP, KYB ve PKK/PYG terör örgütü husus Lozan olduğunda birleşiyor. Lozan Barış Antlaşması’na karşı Sevr’i savunmaktan çekinmeyen bu kümeler, kelamda Kürdistan’ın dört kesime bölündüğünü argüman ederek, Türkiye, Suriye, Irak ve İran’ın birliğini amaç alıyor.
Diyarbakır’da düzenlenen “Lozan Antlaşması’nın 100. Yılında Kürdistan’ın Geleceği Konferansı”na Hak ve Özgürlükler Partisi (HAK-PAR), Kürdistan Özgürlük Partisi (PAK), Kürdistan Sosyalist Partisi (PSK), Kürt Demokrat Partisi (KDP) ve Kürdistan Demokratik Hareketi (TDK-TEVGER) isimli kümeler katıldı.
Konferansta ‘sömürge teorisi’yle bilinen İsmail Beşikçi, tarihçi müellifler Mehmet Bayrak ve Ekrem Önen, Rusya Bilimler Akademisi Şarkiyat Enstitüsü Kürdoloji Kısmı Lideri Dr. Kirill Vertyayev ve zoom üzerinden siyaset ideolojisi uzmanı Hasan Yıldız ile Sofya Üniversitesi’nden öğretim vazifelisi Prof. Yaşar Abduselamoğlu konuştu.
Konferansın moderatörü Seid Veroj, “Aslında Sevr Antlaşması Kürdler için büyük bir baht idi fakat biricik Kürd örgütü olan Kürdistan Teali Cemiyeti’nin ayrıştığı, parçalandığı ve şubelerinin kapatıldığı bir periyoda denk gelmiş, hasebiyle Kürd siyasi önderleri ve devrin Kürt örgütleri Sevr’in praktize edilmesi için gerekli ve kâfi teşebbüslerde bulunamamışlar. Sevr muahedesi uygulanmasa da, şartlara bağlı olarak tanımlansa Kürtler ve Kürdistan hakkında birtakım tekliflerin sunulduğu milletlerarası bir mutabakat metni olup Kürtlerin aşikâr bir statüde kendi kendini yönetme hakkından bahsedilen değerli bir memleketler arası ve tarihi evraktır. Sevr, yalnızca kağıt üzerinde kalsa da Kürtler için bir umut kaynağı olmuş ve bu umudun gerçekleşmesi beklentisi bugün de devam etmektedir” dedi.
Lozan’ın ise Türkiye’yi bir ulus-devlet olarak sisteme entegre eden memleketler arası bir mutabakat olduğunu kaydeden Veroj, “M. Kemal, Emperyalist İtilaf devletlerinin onayı ve Bolşevik Devrimi’nin yarattığı yeni şartlardan ve dengelerden yararlanarak Lozan Anlaşması’yla Kuzey Kürdistan üzerindeki egemenliğini garantilemiş oldu” tabirlerini kullandı.
İSMAİL BEŞİKÇİ’DEN İNCİLER: “MUSTAFA KEMAL KÜRTLERE VERDİĞİ SÖZLERİ UNUTTU”
İsmail Beşikçi, Mustafa Kemal’in Kürtlere vaatlerde bulunduğunu lakin Lozan Antlaşması ve Cumhuriyetin kurulmasından sonra bu kelamların unutulduğunu, Kürtlere karşı inkar siyasetinin devreye girdiğini lisana getirdi.
Beşikçi, cumhuriyet periyodunda çıkan Pir Said isyanını ve Dersim olaylarını yorumlarken de ayaklanmaların gerici karakterini görmezden gelerek, bunların basıtırlmasını ‘Kürtlerin asimilasyonu ve imhası’ olarak yorumladı.
MEHMET BAYRAK’TAN İTTİHAT VE TERAKKİ DÜŞMANLIĞI
Bayrak, Mustafa Kemal’in de mensubu bulunduğu İttihat ve Teraki’nin birinci beş kurucusundan ikisi Kürt olduğunu, Kemalist takımların yüzde 95’i İttihat Terakici olduklarını söyledi. Tarihçi Ekrem Önen de Osmanlı içerisinde ve İttihat Teraki’de tesirli olan Kürt şahsiyetlerin kendi halkı ismine rol oynayamadığını belirtti.
İkinci Meşrutiyet devrinde iktidardaki İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne karşı kurulmuş olan en önemli muhalefet partisi olan Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nın 1919’da Kürt cemiyetleri ile alakaya geçtiğini ve “Kürdistan’a muhtariyet” vaadinde bulunduğunu lisana getiren Bayrak, buna karşı Ankara hükümetinin Fransızlar ve İngilizlerle Kürtlere karşı bâtın bir muahede yaptığını, buna karşı çıkan Kürtlerin Ankara’ya yürüdüğünü aktardı.
Bayrak, İngiliz ve Fransız emperyalizmine karşı çaba ederek bunlara Misak-ı Milli’yi kabul ettirmiş olan Ankara hükümetini İngiltere ve Fransa ile mutabakat yapmakla suçladı. Bayrak, Ankara’ya yürüyen Kürtlerin kimler olduğu hakkında da bir bilgi vermedi.
1921 ANYASASI TEKRAR GÜNDEMDE
“Lozan Antlaşması Kürtlere muhakkak kültürel demokratik haklar veriyordu.” Diyen Bayrak, Kürtlere mahkemelerde anadilinde savunma yapması dahil, kültürünü anadilinde yaşama, öğrenme ve öğretme hakkı da dahil türlü haklar verildiği halde Lozan Muahedesi tamamlanınca bunlar büsbütün reddedildiğini sav etti. Bayrak, “1924 Anayasasında direkt Türk ve İslam vurgusuna yer verildi. Meğer 1921 Anayasası’nda Kürtlere muhtariyet vardı.” Tabirlerini kullandı. Bu kelamlar, 1921 anayasasına dönüş yapmak isteyen AKP’li siyasetçileri akıllara getirdi.
SEVR ‘BARIŞ GÖRÜŞMELERİ’NDEN DERS ÇIKARACAKLAR
Siyaset ideolojisi uzmanı Hasan Yıldız yaptığı konuşmada “Lozan’ı anlayabilmemiz için evvel, Sevr Barış Görüşmelerinde Kürtlerin hangi toplumsal pozisyonda olduklarına ve siyası temsilcilerine bu nedenlerle bakmak önemlidir” dedi. “Sevr’de Kürt sorunu vardı fakat gerçek manada bir Kürt temsili heyeti yoktu” sözlerini kullandı.
Yıldız, “Sevr Barış görüşmelerindeki eksikliklerden ve yanlışlardan dersler çıkarmayan Kürt örgütleri ve ileri gelenleri, Lozan’ da bu boşluğu dolduracak, tamir edecek elemanlardan mahrum olduklarını da gösterdiler. Birlikten yana olduklarını deklare ettikleri halde, yeni devletin kuruluş etabında yapılan kongrelere, meclislere halkın yasal temsilcileri sıfatıyla, kararlı bir küme olarak girme siyasetinden uzak durdular” diye belirtti.
Yıldız’ın sözleri, Türkiye, Suriye, Irak ve İran’ın toprak bütünlüğünü tartışabilecek yeni bir milletlerarası taban oluştuğunda Kürt ayrılıkçılarının burada yer almaları, temsil edilmeleri gerektiği biçiminde yorumlandı.
LOZAN’A KARŞI ‘ULUSLARARASI HUKUK YOLLARI’NA BAŞVURACAKLAR
Kürt Diaspora Konfederasyonu (DİAKURD) Lozan Anlaşması’nın 100’üncü yılında “Kürt halkının ihlal edilen self-determinasyon hakkının uygulanması için” Türkiye Cumhurbaşkanlığı’na yaptığı müracaat yaptığını Odatv haberleştirmişti. DİAKURD, bu müracaatına karşılık alamadığı için memleketler arası hukuk yollarına müracaatta bulunduğunu açıklamıştı.