Böbrek taşı şikayeti olanlar bu sorundan kurtulmak için etraflarından duydukları ya da internetten buldukları ve mucizevi olduğu ileri sürülen alternatif formüllere başvurabiliyor. Lakin ‘‘Bu taşların bir anda yok olmasını yahut süratle düşmesini sağlayacak mucizevi bir bitki, karışım ya da su yoktur” diyen Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Haluk Akpınar, bu cins eserlerin yarar yerine ziyan getirebileceğine dikkat çekti. Akpınar, böbrek taşlarının kesinlikle bir doktor tarafından kıymetlendirilmesi gerektiğini, küçük taşların doğal yoldan ya da önerilecek ilaçlarla da ameliyatsız düşürebileceğini belirterek, bu mevzuda şu bilgileri verdi…
Prof. Dr. Haluk Akpınar
ÖNEMLİ BİR SIHHAT SORUNU
Ülkemizde 10 şahıstan birinin taş oluşturduğunu ya da oluşturacağını göz önünde bulundurursak böbrek taşı kıymetli bir sıhhat sıkıntısıdır. Dünya’da da son 20-30 yıl içinde idrar yolu taşı görülme sıklığında bariz bir artış olduğu bildirilmektedir. Kesin sebebi bilinmese de bu artışın beslenme alışkanlıklarındaki değişikliklere, az sıvı alımına, daha az hareket edilmesine bağlı olduğu düşünülmektedir.
Tedavi yolları nelerdir?
Tedaviye; taşın büyüklüğüne, yerleşim yerine, hatta tomografi ile ölçülen sertlik derecesine nazaran karar verilir. En önemli aktüel tedavi teknikleri şunlardır…
MEDİKAL TEDAVİ
Taşın boyutu büyüdükçe resen düşme mühleti ve müdahalesiz düşürme mümkünlüğü azalır. İdrar yoluna düşmüş 5 mm’ye kadar olan böbrek taşlarının büyük çoğunluğunun ise verilen ağrı kesici ilaç tedavisi ve bol sıvı alımı ile düşürülebilir.
ŞOK DALGALAR
Vücut dışında oluşturulan şok dalgaları taş üzerine odaklanarak taş küçük kesimlere bölünür. Daha sonra bu modüllerin idrarla atılması beklenir. Bu süreç sonrası taş parçacıklarının dökülmesi günler hatta bazen haftalar sürebilir. Çok nadir de olsa üreter kanalında kumlar birikerek dökülmesinde gecikme olabilir ve bu durum ek tedavi gerektirebilir.
ENDOSKOPİK CERRAHİ
Üreteroskoplar 2.5 mm çapında, uzunlukları boyunca bir çalışma kanalı ve manzarayı sağlayan bir mercek bulunan aygıtlardır. Alt ve orta üreterdeki taşlara yarı bükülebilir üreteroskoplar kullanılarak ulaşılır, lazer ışınları ile kırılarak parçalanırlar. Akabinde gerekirse yolu tıkayabilecek taş kırıntıları dışarı çıkarılarak operasyon tamamlanır. Kıvrılabilen üreteroskoplar 2-3 mm kalınlığında bir kabloya misal. İçlerinde manzara ve ışık transferini sağlayan sistemler ve 1.2 mm’lik bir çalışma kanalı vardır. Bu gelişmiş kablonun ucu çeşitli taraflarda ve açılarda döndürülebildiğinden hem üst üreterdeki hem de böbrek içinde havuzcuk ve kaliks ismi verilen ceplerdeki taşların tedavisinde kullanılırlar. Üreteroskopik taş tedavisi sonrası hastalar birebir gün yahut bir gün sonra meskenlerine taburcu edilir.
LAPAROSKOPİK AMELİYAT
Genel anestezi altında yapılan ve bel bölgesinde 15 milimetrelik bir kesi ile oluşturulan tünelden böbreğin içerisine girilerek taşlar bir bütün halinde yahut kırılarak dışarı alınır. Açık ameliyata nazaran beden doku bütünlüğü korunduğu için, daha az ağrı oluyor ve ameliyattan bir gün sonra hasta günlük hayatına dönebiliyor.
THULİUM FİBER LAZER
Taş kırmada kullanılabilecek yeni lazerler konusunda yapılan ağır araştırmalar sonunda çok sert taşlarda bile faal kırma sağlayan Thulium Fiber Lazer geliştirildi. Yapılan son klinik çalışmalarda Thulium fiber lazerin, son derece keskin ve süratli, birebir vakitte suda çok süratle emildiğinden inançlı olduğu saptandı. Thulium fiber lazer ile taşlar, sertliği ne olursa olsun; 2 kat daha süratli kırılmakta, hatta kırılmanın da ötesinde adeta ufalanmaktadır. Ülkemizde de uygulanan bu usul böbrek taşı tedavi seçeneklerinin sıralamasını değiştirmeye başladı.
Dikkat! Tekrarlayabilir
Böbrek taşlarının tekrarlama riski vardır. Münasebetiyle tedavi sonrası sağlıklı bir ömür stili benimsenmeli, Akdeniz biçimi beslenmeye ihtimam gösterilmeli, sistemli su içilmeli, hareketsiz kalınmamalı ve doktor kontrolleri ihmal edilmemelidir.
İŞTE ÖNERİLER
5 mm’nin altındaki taşlar resen düşebilir. Bol su ve hareket taşların düşmesine yardımcı olur. Böbrek taşı düşürmenin en kolay yolu bol sıvı tüketimidir. İp atlamak, zıplamak taşın hareketini kolaylaştırıp, düşmesine yardımcı olur. Böbrek taşının düşürülmesi için hayvansal besin tüketimi ve tuz kullanımı da azaltılmalıdır. Limon suyu yüksek oranda asit içerdiği için düzenli tüketimi böbrek taşlarını düşürmede epey tesirlidir.
NE VAKİT AĞRI YAPAR?
Böbrek taşları tıkanıklığa sebep olmuyorsa çoğunlukla bulgu vermez, öbür bir sebeple yapılan radyolojik incelemeler sırasında saptanır. Şayet taş büyükse ve böbrek havuzcuğunda tıkanıklığa yol açmışsa ağrı ve enfeksiyona sebep olabilir. Taş hareket edip böbrekle mesane ortasındaki kanala girerse idrar akışını büsbütün engelleyerek kolik denilen çok şiddetli ağrıya yol açabilir. Ağrı bel bölgesinden başlayarak kasığa yanlışsız yayılır ve hastalarda bulantı, kusma, karın şişliği üzere ek yakınmalara yol açabilir. Taşın idrar yollarını zedelemesine bağlı idrarda kanama görülebilir.
NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Ultrasonografinin ve tomografinin yaygın kullanılması ile rastgele bir yakınmaya yol açmadan teşhis konulan taş hastalığı sayısı gün geçtikçe artıyor. Öbür yandan hastalar; bel ağrısı, tekrarlayan idrar yolları iltihabı yahut idrarda kanama üzere yakınmalar ile hastaneye başvurur.